- Σφακιανάκης
- Επώνυμο κρητικής οικογένειας, που ανέδειξε κυρίως αγωνιστές. 1. Ιωάννης. Πολιτικός (1848 – 1924). Καταγόταν από την Κρήτη. Σπούδασε ιατρική στην Αθήνα και τη Βιέννη. Πήρε ενεργά μέρος στην επανάσταση του 1866. Το 1878 εκλέχτηκε πληρεξούσιος στην τότε επαναστατική συνέλευση και διαπραγματεύτηκε με τον αντιπρόσωπο της Πύλης Γαζή - Μουχτάρ τη συμφωνία της Χαλέπας. Μετά το διορισμό του πρίγκιπα Γεώργιου ως ύπατου αρμοστή στην Κρήτη, εκλέχτηκε πρόεδρος της επιτροπής για τη σύνταξη σχεδίου πολιτεύματος και όταν αυτό ψηφίστηκε, αποσύρθηκε από την πολιτική. Την περίοδο 1899 - 1919, διετέλεσε διευθυντής της Τράπεζας της Κρήτης, με έδρα το Ηράκλειο. Υποστήριξε το Βενιζέλο και τάχτηκε υπέρ της επανάστασης του Θέρισου. 2. Κωνσταντίνος. Αγωνιστής (1824 - 1890). Πήρε μέρος στην επανάσταση του 1866. Ανακηρύχτηκε γενικός αρχηγός των ανατολικών επαρχιών του νησιού. Στην επανάσταση του 1878 ήταν πάλι γενικός αρχηγός των ίδιων επαρχιών. 3. Ματθαίος. Γιος του Ιωάννη (1), αγωνιστής (1831 - 1907). Πήρε μέρος στην επανάσταση του 1866 ως αρχηγός, καθώς και σ’ εκείνες του 1878 και 1889. 4. Μιχάλης. Γιος του προηγουμένου, αγωνιστής. Γεννήθηκε το 1858. Σπούδασε νομικά και διατέλεσε βουλευτής της κρητικής βουλής. Στην επανάσταση του 1896 - 1898 ήταν πρόεδρος της επαναστατικής επιτροπής Μιραμπέλλου και πήρε μέρος στις μάχες της Βάθειας και της Ιεράπετρας. Μέλος της επαναστατικής συνέλευσης, αντιπροσώπευσε τους επαναστάτες, μαζί με τους Ελ. Βενιζέλο και Κ. Φούμη, στις συνομιλίες τους με τους ξένους ναύαρχους. Πολέμησε στον A’ Βαλκανικό πόλεμο, με σώμα ανταρτών που το συγκρότησε ο ίδιος, στο Μέτσοβο. Διετέλεσε βουλευτής Λασιθίου στην περίοδο 1915 - 1920. 5. Κωνσταντίνος. Μουσικοσυνθέτης και ιστορικός της βυζαντινής μουσικής (1890 -1946). Σπούδασε στη Λιψία και τη Λοζάννη και ασχολήθηκε συστηματικά με την ιστορία και την εξέλιξη της βυζαντινής μουσικής. Διετέλεσε διευθυντής του Ωδείου στα Χανιά και στη συνέχεια του Ελληνικού Ωδείου της Αθήνας. Είχε πάθος για τη δημοτική μουσική της Κρήτης. Οι κυριότερες συνθέσεις του είναι, Συμφωνικός πρόλογος από τη ζωή του λαού, Τρία πρελούντια και φούγκες και Ραψωδία.
Dictionary of Greek. 2013.